خونيه قاراداغين گوزل كندي

اين روستاي بزرگ و آباد در پنج كيلومتري شهرستان اهر واقع شده است . خونيه روستايي است  با فرهنگ كه از قديم الايام مامن و مسكن علماي بزرگ بوده است . نام اين روستا با تلفظ هاي : خونيق ( ثبتي و اداري ) ، خونيه ، خوي نه / خوي نا ( تلفظ محلي ) خوانده مي شود . از آنجايي كه عموما تلفظ هاي محلي قابل اعتماد و استناد مي باشد ما نيز در اين مقوله اسامي مصطلح محلي را بكار برده و بر اين اساس به ريشه يابي و وجه تسميه نام اين روستا خواهيم پرداخت . « خوي نه / خوي نا » از تركيب دو عنصر : خوي / خوْي + نه / نا تشكيل شده است . در زير به برخي از نظريه هاي گوناگوني كه در ريشه شناسي قسمت اول اين نام تركي ، مطرح شده اند ، اشاره مي گردد : « 1- كلمه "خوي" فرم باستاني كلمه "قويQuy, Qoy " در تركي قديم است كه مفهوم "چوخور" (سرزمين پست) را مي رساند. در ديوان لغات ترك، "قوي" به معني دره ، بستر و بخش مسطح دره، وادي بزرگ و گود بين دو كوه و ته آمده است. هم ريشه با كلمات "قويتوQuytu " و "قوياقQoyaq ". - قوياق Qoyak: به معني وادي بزرگ و گود بين دو كوه، گودي طبيعي ايجاد شده بين كوهها و صخره ها، گودي طويلي كه در دشتها توسط بركه هاي آب ايجاد مي شود است. 2- نام شهر خوي [نيز ]از كلمه "خويXuy "، "قويQuy " كه در تركي باستان بسيار رايج بوده و به معني نقطه و مكان تجريد شده مي باشد گرفته شده است. كلاوسن در لغتنامه ريشه شناسي تركي پيش از قرن ١٣ ميلادي ، كلمه "كويتوKuytu " را به معني جاي خلوت و محافظه شده از باد در تركي عثماني و تركي مدرن ، تركيه را نيز مشتق از اين كلمه مي شمارد. كلمه "خوي-قوي" امروز نيز در بسياري از زبانهاي تركي شمال شرقي به شكل "كويKuy " و به معني غار و در تركي خاقاسي به شكل "خويXuy " بكار مي رود. 3 - در تركي باستان دو كلمه به شكل "قويQoy " به معني محل پائين آوردن و گذاشتن (هر چيز) و "قويو Qoyu" به معني پائين گزارده شده، واقع شده در پائين وجود دارد. ظاهرا اين كلمات از ريشه مصدر "قويماق Qoymaq" به معني گذاشتن، پائين گذاشتن، پائين آوردن مي باشند. كلمه "قويوQoyu " را در تركيب "اوزو قويولوÜzü Qoyulu " به معني شخص دراز كشيده رو به پائين (بر روي شكم) نيز مي توان مشاهده كرد. زبانشناسان اين كلمات را همريشه با "قويونQoyun " به معني آغوش ... مي دانند . 4- در زبان تركي كلمه مشابه ديگري به شكل "قويوQuyu " و به معني چاه، گودي عميق كنده در خاك وجود دارد. اين كلمه اصلا از مصدر "قوذماق- قويماق" به معني آبي كه بيرون مي ريزد است. فرمهاي گوناگون آن در زبانهاي توركي: قويي، قوذوق، قوذوغ، قويوق، قويوغ، قودوق، قوداغ،.... همريشه با "Kut " مجاري به معني چاه، قوددوغ Qudduğ ، قودوق Qudug، خودوقXuduq ، خوداقXudaq در زبانهاي مختلف مغولي به معني چاه و گودال آب، و قوتوغور Qotuğur به معني گودي و گودال است ... ادعا شده است كه "در زبان سومري كه از سوي برخي از صاحبنظران زباني پروتوتورك محسوب مي شود واژه اي مشابه "خوي" وجود دارد كه به معني سرزمين و دشت كم ارتفاع و پست است. اقوام سومري از آسياي ميانه (تركستان) با گذر از سرزمين آذربايجان به منطقه بين النهرين رفته اند و در طول اين مهاجرت، سالها در آذربايجان رحل اقامت افكنده اند و گروههائي از آنها نيز براي هميشه در آذربايجان ماندگار شده‌اند. با توجه به اين واقعيت كه منطقه تمدن خيز "آراتتا" ذكر شده در كتيبه هاي سومري عموما با منطقه خوي و كلا غرب آزربايجان و شرق آناتولي منطبق مي شود، احتمال اينكه نام "خوي" يك كلمه سومري به معني سرزمين و دشت كم ارتفاع و پست باشد زياد است". » . شهر خوي را به علت استقرار در محلي پست "خوي چوخورو" نيز مي نامند . ( منبع اينترنتي :cloob.com . http://www ) در مورد قسمت دوم ( نه / نا ) بايد گفت : بنظر مي رسد ، نا / نه همان واژة « آنا ( مادر تركي ) / آنه (مادر در لهجة آنادولو ) باشد كه مصوت « آ » اسقاط شده باشد . در اين صورت مي توان گفت : نام اين روستا « خوي آنا » بوده كه بعد از سقط « آ » به صورت « خوي نا / خوي نه / خوي نق / خونيق » در آمده است . آنا در تركي به معني مادر بوده و مظهر فراواني است . « آنا يا آنو كه مرتبط با « آن » مي باشد از مضامين اسطوره اي برخوردار است . « آنو » همان « آن » خداي سومري نيز هست » ( نگاهي به واژه هاي اساطيري ، صمد چايلي ، ص 46 ). وجود شهرستان خوي در استان آذربايجان غربي ، روستاهاي : « خوي سيره » (در هورات ) ، « خوي نه ري » و « خويين ديزه » از توابع ورزقان حكايت از كاربرد اين كلمه ( خوي ) در قره داغ و ساير نقاط آذربايجان دارد . با توجه به معاني واژة خوي ( مكان جدا ، محل حفاظت شده از باد ، مكان پست و كم ارتفاع ، بستر دره ) مي توان وجه تسمية اين روستا و روستاهاي ذكر شده در قره داغ را ، علت واقع شدن آنها در مكان هاي پست و به دور از دسترس باد دانست . روستاي « خوي نه ري » در دره اي عميق  بنا شده كه در واقع پست ترين نقطة آن محل مي باشد. واقع شدن روستاي « خونيه » در محل كم ارتفاع و پست و همچنين  وجود ديواره اي طبيعي به نام رشته كوه قوشا داغ در جنوب و جنوب غربي اين روستا ، آنرا از باد هاي سركش اين كوهها محفوظ و مصون داشته است . و اين امرمي تواند در علت ناميده شدن اين روستا به اين نام دخيل باشد .  به احتمال زياد مي توان گفت : معني اين واژه مي تواند ؛ « مكان محفوظ از باد » و يا « مكان كم ارتفاع و پست » ،  باشد .

قايناق:‌ http://anbaz.blogfa.com/post-53.aspx